آنچه در این مقاله می خوانید:
سرطان شامل رشد، تکثیر و انتشار غیرطبیعی سلول‌های بدن است. این اتفاق زمانی می‌افتد که یک سلول طبیعی دچار جهش یا تغییر شده و به سلول سرطانی تبدیل شود. رشد غیرطبیعی سلول‌ها منجر به تشکیل توده‌های بزرگ یا تومور (خوش‌خیم یا بدخیم) می‌شود. اگر تومور خوش‌خیم باشد رشد نمی‌کند. ولی چنانچه تومور از نوع بدخیم باشد رشد کرده، تقسیم می‌شوند و باعث از بین رفتن سلول‌های طبیعی اطراف خود شده و به سایر نقاط بدن هم انتشار می‌یابند. تومورهای بدخیم به بافت‌های سالم حمله کرده و در کل بدن منتشر می‌شود (متاستاز). با بزرگ شدن تومور مواد ضروری و اکسیژن به سلول‌های سالم بدن نمی‌رسند، درنتیجه سلول‌های سالم از بین رفته و در صورت عدم درمان به‌موقع منجر به مرگ فرد می‌شود. در این مقاله قصد داریم دانش شما را در مورد عارضه سرطان و روش‌های درمان و پیشگیری از آن ارتقا دهیم. با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.
فهرست مطالب
سرطان چیست؟
سرطان یک واژه گسترده است. به‌طورکلی این بیماری اشاره به تغییر وضعیت داخلی سلول‌هاست به‌طوری که دیگر رشد و تقسیم سلول‌ها از کنترل خارج می‌گردد. در برخی از انواع سرطان، سلول‌های سرطانی با سرعت بالایی رشد می‌کنند درحالی‌که در انواع دیگر، سلول‌های سرطانی هم رشد می‌کنند و هم تقسیم می‌شوند اما با سرعتی آهسته‌تر. برخی از انواع سرطان باعث شکل‌گیری توده‌هایی قابل مشاهده به تومور می‌شوند درحالی‌که برخی دیگر این‌گونه نیستند.
شاید برایتان عجیب باشد، اما مرگ سلول‌ها در بدن ما دارای برنامه‌ریزی مشخصی است، به‌طوری‌که اگر طبق برنامه پیش نرود می‌تواند عوارض زیانباری در پی داشته باشد. بیشتر سلول‌های بدن دارای طول عمر مشخصی هستند و بعد از یک مدتی دچار یک مرگ برنامه‌ریزی‌شده می‌شوند که تحت عنوان آپوپتوز نامیده می‌شود. یک سلول هنگامی‌که عمرش به پایان می‌رسد سیگنال‌هایی را برای مرگ خود می‌فرستد تا بدن بتواند آن را با یک سلول جدیدتر که بهتر عمل می‌کند جایگزین کند. سلول‌های سرطانی دارای ویژگی‌هایی هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا بی‌نهایت تقسیم شوند و از مرگشان جلوگیری می‌کند. درنتیجه آن‌ها تعداد زیادی سلول در بدن ایجاد می‌کنند که اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز دیگر سلول‌ها را به پایان می‌رسانند.
سلول‌های سرطانی می‌توانند تومورها را تشکیل دهند، سیستم ایمنی بدن را مختل کنند و باعث ایجاد تغییرات دیگری شوند که بدن را از کارکرد منظم بازمی‌دارد. سلول‌های سرطانی ممکن است در یک ناحیه ایجاد شوند و سپس از طریق گره‌های لنفاوی در بدن گسترش پیدا کنند. گره‌های لنفاوی درواقع خوشه‌های سلول‌های ایمنی هستند که در سراسر بدن توزیع شده‌اند. افراد با تقویت سیستم ایمنی خود می توانند از بروز این بیماری تا حد زیادی پیشگیری نمایند.
علل ایجاد سرطان چیست؟
علل بسیاری برای سرطان وجود دارد که برخی از آن‌ها قابل پیشگیری هستند. به‌عنوان‌مثال، یکی از شایع‌تری علل سرطان، سیگار کشیدن و یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار و تنباکو می‌باشد. علاوه بر سیگار کشیدن، دیگر عوامل خطر سرطان عبارتند از:مصرف مقدار زیاد نوشیدنی‌های الکلی
- مصرف مقدار زیاد نوشیدنی‌های الکلی
- عدم فعالیت فیزیکی
- غذای نامناسب
- اضافه وزن
برخی از علل سرطان نیز قابل پیشگیری نیستند؛ از مهم‌ترین علل غیرقابل پیشگیری می‌توان به افزایش سن اشاره کرد. به گفته انجمن سرطان آمریکا، ۸۷ درصد از موارد سرطان ایالات‌متحده آمریکا در افراد بالای ۵۰ سال تشخیص داده می‌شود.
آیا سرطان ژنتیکی است؟
برخی از عوامل ژنتیکی نیز خطر بروز سرطان را افزایش می‌دهند. کدهای ژنتیکی هر فرد هستند که تعیین می‌کنند سلول‌ها چه زمانی تقسیم شوند و چه زمانی از بین بروند. تغییر در این ژن‌ها باعث ایجاد دستورات غلط می‌شود و ممکن است سرطان رخ دهد. ژن‌ها همچنین بر میزان تولید پروتئین توسط سلول‌ها تأثیر می‌گذارند و پروتئین‌ها نیز دستورالعمل‌های متعدد مربوط به کنترل رشد و تقسیم سلولی را مدیریت می‌کنند. برخی از ژن‌ها بر روی پروتئین‌هایی که مسئول ترمیم سلول‌های آسیب‌دیده هستند، تأثیر می‌گذارند. این می‌تواند منجر به سرطان شود. اگر یکی از والدین این ژن‌ها را داشته باشد، می‌تواند آن را به فرزندانش منتقل کند.
برخی از تغییرات ژنتیکی نیز بعد از تولد رخ می‌دهند و عواملی چون سیگار کشیدن و یا تماس با پرتوهای خورشیدی ریسک ابتلا به آن را افزایش می‌دهند. برخی از دیگر تغییراتی که منجر به سرطان می‌شوند درواقع بر سیگنال‌های شیمایی اثر می‌گذارند که در روند تکامل بدن و یا بیان ژن‌های خاص مؤثر می‌باشند.
علائم سرطان چیست؟
شاید برای شما هم سوال باشد که علائم سرطان چیست و در صورت بروز این علائم چه کاری باید انجام داد؟
در ادامه به چند علل بروز سرطان اشاره نمودیم؛ درصورتی که یک یا تعدادی از علائم زیر را داشتید، برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید:
- تغییر رنگ و اندازه و احساس درد یا خونریزی در ناحیه خال‌ها یا زگیل‌های بدن
- زخمی بهبود نیافته مخصوصاً داخل دهان و اطراف زبان و لب‌ها
- هم خوردن فعالیت روده‌ها یا مثانه به مدت طولانی
- توده سفت سلولی در نواحی مختلف بدن مانند سینه
- رفتگی صدا، سرفه‌های مداوم
- مشکل در بلع به مدت طولانی
- خونریزی غیرطبیعی
- سوءهاضمه
ازجمله سرطان‌های شایع در دنیا می‌توان به سرطان پوست و بعدازآن سینه، ریه، پروستات، روده بزرگ، مثانه و رحم اشاره کرد. در ادامه با علائم و نشانه‌های شایع‌ترین انواع سرطان آشنا خواهید شد.
عومل ایجاد کننده سرطان پوست؟
در حال حاضر در کشور ما سرطان پوست جزء شایع‌ترین سرطان‌ها در بین زنان و مردان است. یکی از عوامل سرطان پوست قرار گرفتن در معرض اشعه UV، اشعه X، زمینه ارثی، نقص ایمنی، زخم‌های مزمن و آفتاب سوختگی است.
طبق تحقیقات صورت گرفته نور خورشید و اشعه UVB/UVA آن بیش از هر عامل دیگری باعث ابتلا افراد به سرطان می‌شود. همین مسئله باعث تأکید بیشتر متخصصان پوست بر استفاده از کرم ضد آفتاب حتی در روزهای ابری است. اشعه‌ی مضر آفتاب بیشتر افرادی که پوست روشن دارند را تحت تأثیر قرار می‌دهند زیرا در این افراد ملانین یا همان رنگ‌دانه پوست که مانند یک سد فیزیکی در مقابل نور آفتاب عمل می‌کند، کمتر است.
پوست تیره‌تر به معنای وجود ملانین بیشتر است که از پوست در مقابل اشعه آفتاب محافظت می‌کند. بااین‌حال داشتن پوست تیره مانع ابتلا به سرطان پوست نخواهد شد و شما حتماً باید در محیط بیرون از منزل از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنید.
یکی دیگر از عوامل ایجاد سرطان پوست آلودگی محیطی است. این مواد به طرق مختلف باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان پوست می‌شوند. تحقیقات نشان داده است تماس طولانی با فلز آرسنیک ریسک ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد. قرار گرفتن در معرض گاز خردل نیز با تأثیر بر DNA سلول‌ها باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان پوست می‌شود.
علائم و نشانه‌های سرطان رحم چیست؟
سرطان رحم با علائم خونریزی، تکرر ادرار، ترشح و درد در ناحیه لگن همراه است. این بیماری در خانم‌های بالای ۵۰ سال شیوع بیشتری دارد. دیابت، فشار خون، عادت ماهانه نامنظم، نازایی و یائسگی دیررس ازجمله دلایل بروز آن است.
سرطان دهانه رحم با خونریزی بدون دلیل، درد مخصوصاً در ناحیه شکم، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، ترشح مداوم و کم خونی همراه است. سیستم ایمنی ضعیف، استفاده طولانی مدت از قرص‌های ضد بارداری و استعمال دخانیات ازجمله عوامل شایع مؤثر در بروز آن است. احتمال بروز این بیماری در ۱۵ تا ۴۵ سالگی وجود دارد.
سارکوم چیست و چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟
به سرطان‌هایی گفته می‌شود که از بافت همبند مانند غضروف، استخوان و ماهیچه نشأت می‌گیرند و شامل کارسینوم، لوسمی و لنفوم می‌شود:
- کارسینوم شامل سرطان‌هایی است که منشأ آن‌ها سلول‌های سازنده پوست یا لایه داخلی اعضاء (مانند سرطان ریه) یا سازنده غدد می‌باشد.
- لوسمی و لنفوم از سلول‌های تشکیل‌دهنده خون و سلول‌های ایمنی منشأ می‌گیرند.
علائم و نشانه‌های سرطان معده چیست؟
علائم سرطان معده شامل احساس پری معده بعد از صرف مقدار کم غذا، حالت تهوع و استفراغ، سوزش سر دل، کاهش اشتها، کاهش وزن، وجود توده قابل لمس در ناحیه بالای شکم، ورم معده، سوء هاضمه و مدفوع سیاه است. نوع تغذیه در بروز این سرطان بسیار مؤثر است. مصرف غذاهای شور و چرب و آماده و استعمال دخانیات فرد را در ابتلا به این بیماری مستعد می‌کند. این بیماری بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال رخ می‌دهد.
علائم و نشانه‌های تومور چیست؟
علائم و نشانه‌های انواع تومور بسته به محل رشد توده متفاوت است. شایع‌ترین نوع تومور، تومور مغزی می‌باشد. درصورتی‌که سرطان از سلول‌های مغز شروع شده باشد، به آن سرطان اولیه مغز گفته می‌شود. درصورتی‌که سرطان از بخش دیگری از بدن شروع شود به آن سرطان متاستاتیک مغز گفته می‌شود که در هر دو حالت می‌تواند در مغز ایجاد توده‌هایی به نام تومور کند.
علائم تومور مغزی شامل احساس فشار داخل جمجمه، سردرد (که هنگام صبح بعد از بیدار شدن از خواب شدیدتر است)، حالت تهوع و استفراغ، اشکال در تعادل و راه رفتن، تغییر در بینایی و شنوایی، مشکل در حافظه، انقباض شدید ماهیچه‌ای، بی‌حسی و گزگز شدن دست و پاها، تشنج، بی‌خوابی، گیجی، تغییر هشیاری و … است.
علائم و نشانه‌های سرطان دهان چیست؟
انواع سرطان دهان در ناحیه دهان، زبان و لثه ایجاد می‌شود و بیشتر با علائمی همچون برآمدگی در ناحیه دهان، خونریزی، زخم و رنگ‌پریدگی مشخص می‌شود. افراد بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند و استعمال دخانیات و نوشیدن الکل در بروز آن تأثیر دارد.
علائم و نشانه‌های سرطان حنجره چیست؟
سرطان حنجره با علائم گرفتگی صدا یا تغییر در صدا به مدت طولانی و بدون علت مشخص، برآمدگی در ناحیه گردن، تنگی نفس (مخصوصاً بعد از فعالیت)، احساس وجود توده در گلو، سرفه مزمن، بلع دشوار، سرفه به همراه خلط خونی، تنفس صدادار، بوی بد دهان، گوش‌درد، کاهش وزن و احساس درد در ناحیه گلو هنگام لمس مشخص می‌شود. ازجمله عوامل مؤثر در بروز این بیماری می‌توان به استعمال دخانیات، نوشیدنی‌های الکلی و ابتلا به سرطان‌های سر و گردن اشاره کرد. افراد بالای ۵۵ تا ۶۰ سال بیش از سایر گروه‌های سنی در معرض ابتلا به آن قرار دارند و بروز آن در مردان بیش از زنان دیده می‌شود.
علائم و نشانه‌های سرطان تیروئید چیست؟
سرطان تیروئید انواع مختلفی دارد و بروز آن در هر سنی دیده می‌شود. احتمال بروز آن در زنان بیش از مردان است و وراثت در بروز آن نقش مهمی دارد. اگرچه ممکن است عوامل دیگر نیز در ابتلا به آن نقش داشته باشند. سرفه، بزرگ شدن غده تیروئید، اشکال در بلع، تغییر صدا، ورم گلو و برآمدگی ندول تیروئید ازجمله علائم این بیماری است.
علائم و نشانه‌های سرطان روده چیست؟
سرطان روده تقریباً یکی از سرطان‌های شایع مخصوصاً در سنین بعد از ۵۰ است. نوع زندگی شامل استعمال دخانیات، نوشیدن الکل، بی‌تحرکی و چاقی و مصرف غذاهای چرب در بروز آن مؤثر است. ازجمله علائم این بیماری می‌توان به تب، عفونت، بواسیر، اسهال، یبوست، بیماری‌های التهابی روده، خون در مدفوع، استفراغ، یرقان، کاهش وزن، گاز معده، نفخ، ضعف و خستگی اشاره کرد.
علائم و نشانه‌های سرطان تخمدان چیست؟
شایع‌ترین سن ابتلا به سرطان تخمدان ۴۰ تا ۵۰ سالگی است. این سرطان انواع مختلف دارد و درد و فشار در ناحیه لگن، تکرر ادرار، یبوست و درد شدید در قاعدگی ازجمله علائم آن است. مصرف طولانی‌مدت قرص‌های ضد بارداری، بلوغ زودرس، وراثت و نوع تغذیه در بروز آن نقش دارد.
علائم و نشانه‌های سرطان بیضه چیست؟
کمردرد، درد در ناحیه زیر شکم، ورم پاها و احساس وجود توده از علائم شایع سرطان بیضه است. عوامل مختلفی در بروز سرطان بیضه دخیل هستند. این بیماری ممکن است در هر سنی دیده شود ولی شایع‌ترین سن ابتلا ۲۰ تا ۳۵ است.
علائم و نشانه‌های سرطان مثانه چیست؟
سرطان مثانه به‌خصوص در سن ۶۵ به بعد در مردان بیش از زنان دیده می‌شود. استعمال دخانیات در بروز آن بسیار نقش دارد. البته کسانی که سابقه این بیماری را در بین اعضای خانواده خود دارند نیز در معرض خطر ابتلا قرار دارند. ازجمله علائم این بیماری می‌توان تکرر ادرار، سوزش ادرار، کاهش وزن، وجود خون در ادرار و دردهای استخوانی را نام برد.
علائم و نشانه‌های سرطان پروستات چیست؟
سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در بین مردان است که با افزایش سن احتمال بروز آن بیشتر می‌شود. مبتلایان به این سرطان با مشکلاتی نظیر تکرر ادرار مخصوصاً در شب، خروج قطره‌قطره ادرار، درد هنگام دفع ادرار، درد در ناحیه لگن و پایین کمر، کاهش وزن و خون در ادرار مواجه هستند. ازجمله عوامل مؤثر در بروز این بیماری می‌توان به چاقی و بیماری‌های مقاربتی اشاره کرد. افراد دارای سابقه بیماری در خانواده، بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند.
علائم و نشانه‌های سرطان پانکراس چیست؟
سرطان پانکراس در اکثر موارد در سنین بالا بروز می‌کند و در موارد شدید با علائم ادرار تیره، مدفوع روشن، سوءهاضمه، حالت تهوع، اسهال، کم‌اشتهایی و کاهش وزن همراه است. چاقی، دیابت، استعمال دخانیات و سایر بیماری‌ها ازجمله ناراحتی‌های کبدی و التهاب شدید پانکراس می‌تواند زمینه ابتلا به سرطان پانکراس را ایجاد کند. این بیماری در زنان شیوع بیشتری دارد.
روش‌های پیشگیری از بروز انواع سرطان کدام اند؟
شما از راه‌های مختلفی می‌توانید احتمال بروز سرطان را به حداقل برسانید:
- قرار نگرفتن در معرض مواد رادیواکتیو و سایر ترکیب‌های حاوی اشعه‌ی مضر
- مصرف میوه و سبزیجات تازه به‌صورت روزانه
- پرهیز از مصرف بیش‌ازحد غذاهای کنسرو شده
- استفاده کمتر از مواد چربی و یا حتی مواد قندی
- مصرف نکردن از غذاهای سوخته و دودی
- عدم استفاده از نوشیدنی‌های حاوی الکلی
- نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز
- ورزش و تحرک کافی روزانه
- مصرف کمتر گوشت قرمز
- پرهیز از مصرف فست فود
- دوری از هوای آلوده
- دم استعمال دخانیات
سخن پایانی:
در ابتدای این مقاله به تعریف کوتاه و مفید در خصوص سرطان و انواع آن و همچنین علائم و نشانه‌هایش پرداختیم. دیدیم که سرطان می‌تواند در تمامی قسمت‌های بدن مانند: دهان و حنجره، معده، روده، پروستات، مثانه، بیضه و تخمدان‌ها ایجاد گردد بنابراین بهتر است جهت جلوگیری از بروز سرطان، این مقاله را مطالعه کرده تا با روش‌های پیشگیری از بروز سرطان آشنا و اقدامات لازم انجام گردد.