آنچه در این مقاله می‌خوانید:
قرار گرفتن کوتاه‌مدت و هم طولانی‌مدت در معرض آلودگی هوا طیف وسیعی از عوارض و مشکلات ازجمله سوزش چشم‌ها، سردرد، گلودرد، سرفه، تشدید آسم و عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی را به همراه دارد. در این مقاله بیشتر درباره تأثیر آلودگی هوا بر سلامت می‌خوانیم. همراه ما باشید.
فهرست مطالب
علائم مسمومیت آلودگی هوا چیست؟
افراد سالم بدون بیماری های زمینه ای با تنفس هوای آلوده علائم مختلفی را تجربه می کنند. این علائم موقت بوده و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. مهم ترین علائم مسمومیت ناشی از تنفس آلاینده های هوا عبارتند از:
- سوزش چشم و بینی
- سرفه و خس خس سینه
- تنگی نفس
- گلودرد
مقدار و شدت این علائم به سلامت فرد و سطح ذرات و آلاینده ها هوا بستگی دارد.
علائم مسمویت آلودگی هوا در بزرگسالان
بزرگسالان ممکن است علائم موقتی ناشی از قرار گرفتن در معرض سطوح بالای ذرات را تجربه کنند. این علائم عبارتند از سوزش چشم، بینی و گلو. سرفه، خس خس و تنگی نفس. در برخی افراد نیز خستگی و افزایش فشار خون گزارش شده است.
عوارض آلودگی هوا در کودکان
کودکان نسبت به بزرگسالان در برابر اثرات مخرب آلودگی هوا آسیب پذیرتر هستند. تحقیقات متعدد نشان می دهد تاثیر آلودگی هوا بر کودکان از مشکلات تنفسی فراتر است و ابعاد دیگری از سلامت کودک را تحت تاثیر قرار می دهد. ذرات معلق موجود در آلاینده های هوا منجر به کاهش ضریب هوشی کودکان می شود. همچنین مطالعات ارتباط بین قرار گرفتن کودکان در هوای آلوده با اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی(ADHD)، اوتیسم، مشکلات حافظه و ضعف در عملکرد مدرسه پیدا کرده اند.
تأثیر آلودگی هوا بر ارگان‌های حیاتی
هوایی که در آن نفس می‌کشیم، بر کل بدن ما تأثیر می‌گذارد. ما نمی‌توانیم بگوییم که فقط روی ریه‌ها و راه‌های هوایی تأثیر می‌گذارد، بلکه بر مغز، قلب، معده، پوست، چشم‌ها نیز تأثیر مستقیم داشته و حتی موجب تغییرات هورمونی می‌شود.
آلاینده‌هایی که از طریق چشم به‌قدری ریز و میکروسکوپی هستند که می‌توانند از طریق استنشاق هوا به ریه‌ها برسند و سپس از کانال‌های ریه (آلوئول ها) عبور کنند تا به جریان خون برسند. هنگامی‌که این ذرات وارد جریان خون می‌شوند، از طریق گردش خون به اندام‌های مختلف منتقل می‌شوند که دارای اثرات گسترده است و تقریباً بر تمام ارگان‌های بدن ازجمله سیستم‌های قلبی عروقی، عصبی، هورمونی و سیستم‌های منطقی نفرون تأثیر می‌گذارد.
تأثیر آلودگی هوا بر ریه
دانشمندان قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا را با اثرات مختلفی بر سلامت تنفسی مرتبط دانسته‌اند، ازجمله سرفه، خلط و خس‌خس سینه. همچنین کاهش حاد و قابل‌برگشت در عملکرد ریه‌ها التهاب مجاری هوایی ازجمله عوارض آلودگی ناشی از ذرات معلق در هوا بر سیستم تنفسی به شمار می‌رود. آلودگی هوا همچنین ریسک ابتلا به بیماری آسم و تشدید آن در مبتلایان را افزایش می‌دهد. بیماران آسم هراندازه بیشتر در معرض آلاینده‌های هوا باشند امکان بهبودی آنها کاهش می‌یابد.
عوارض آلودگی هوا بر گلو
گازهای آلاینده از جمله اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد موجب تحریک گلو می شود به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند. گلو درد ناشی از آلودگی هوا مشابه با سرماخوردگی و آنفولانزا است. افراد سیگاری یا مبتلایان به بیماری های مزمن تنفسی بیشتر در معرض عوارض آلودگی هوا بر گلو قرار دارند و بیشتر از بقیه به خشکی گلو و حساسیت به تحریکات محیطی دچار می شوند.
تأثیر آلودگی هوا بر قلب
قرار گرفتن در معرض کیفیت پایین هوا، مانند تأثیر بر قلب و سیستم قلبی عروقی، می‌تواند آلاینده‌های هوا را به اعماق جریان خون منتقل کند و باعث کاهش جریان خون و عملکرد پمپاژ قلب شود که منجر به آریتمی، نارسایی قلبی و حتی سکته می‌شود. ازآنجایی‌که روزهای آلودگی مصادف با فصل سرد است که به‌خودی‌خود یک عامل خطر برای بیماری‌های قلبی است، بنابراین مراقبت در برابر آلودگی و پرهیز از قرار گرفتن در فضای باز در روزهای آلودگی هوا مهم است.
تأثیر آلودگی هوا بر مغز
مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آلودگی باعث مه‌آلود شدن مغز می‌شود که منجر به زوال شناختی و کاهش ضریب هوشی در مرحله رشد می‌شود که باعث زوال عقل، آلزایمر و پارکینسونیسم اولیه می‌شود. از جنبه شناختی یا رفتاری، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا می‌تواند در کودکان با عوارضی مانند اوتیسم، ناتوانی‌های یادگیری، تمرکز ضعیف شود که بر توانایی‌های فکری کلی فرد تأثیر می‌گذارد. اگرچه این اثرات حاد نیستند، اما بیشتر اثرات مزمن هستند و بنابراین اگرچه ممکن است این مشکلات در حال حاضر قابل‌مشاهده نباشند، اما با توجه به سطح قرار گرفتن هر فرد در معرض AQI بد، آینده چندان امیدوارکننده به نظر نمی‌رسد و شاهد افزایش شدید مبتلایان باشیم.
سردردهای ناشی از آلودگی هوا
آلاینده های هوا مانند گوگرد دی اکسید، کربن مونوکسید، نیتریک اکسید و… سینوس ها را تحریک کرده و فرد را دچار سردرد می کند. همچنین در افراد مستعد موجب تشدید سردرد می شود. علائم سردرد در روزهای آلوده همانند همان سردردهای معمولی است که فرد در روزهای عادی تجربه می کند. افراد مبتلا به میگرن نیز در هوای آلوده علائمی مانند سردرد شدید، تهوع و حساسیت به نور و صدا خواهند داشت.
سوزش چشم ناشی از آلودگی هوا
ترکیباتی از قبیل گوگرد و فلزات سنگین روی چشم و مجرای اشکی تاثیرگذارند. اشک لایه ای محافظ روی چشم ها ایجاد می کند که اثرات ذرات آلاینده هوا لایه طبیعی اشک را با مشکلاتی مواجه می کند از جمله آنکه موجب قرمزی و سوزش و خارش چشم ها می شود. تحریک و التهاب ناشی از دود، گرد و غبار هوا می تواند در طولانی مدت سطوح قرنیه را خراشیده و دچار عفونت های بعدی می کند.
شستن چشم ها و صورت بهترین گزینه برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض چشم ها از آلودگی است.
عوارض آلودگی هوا بر پوست
آلاینده های هوا از جمله عوامل موثر در پیری زودرس پوست، بروز آکنه و تیرگی پوست است. آلودگی هوا سد طبیعی پوست را محافظت کننده پوست را از بین می برد و تولید کلاژن را کاهش می دهد. کم شدن سطوح کلاژن پیری پوست را در پی دارد. با توجه به این تاثیرات منفی نیاز به مراقبت های پوست و مو در شرایط آلودگی هوا نیازمند توجه ویژه ای است. مهم ترین راه استفاده از شوینده مناسب پوست صورت، تونر و لایه بردار پوست است. این محصولات دارای ترکیبات و فرمولاسیون ویژه ای هستند که یک لایه محافظ روی پوست در مقابل آلودگی ها ایجاد می کنند.
تاثیر آلودگی هوا بر ریزش مو
آلودگی هوا موجب کاهش سطح اکسیژن هوا می شود و این امر ریشه های مو را ضعیف کرده و موجب ریزش موها می شود. ذرات معلق در هوا به تارهای مو چسبیده و آن ها را خشک و آسیب پذیر می کند.
آلودگی هوا و شنوایی
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا با ذرات کوچک محیط (PM10) به طور قابل توجهی با افزایش خطر کاهش شنوایی مرتبط است. قرار گرفتن منظم در معرض آلودگی هوا با مونوکسید کربن و دی اکسید، دی اکسید گوگرد و دی اکسید نیتروژن نیز یک عامل خطر برای کاهش شنوایی در نظر گرفته شده است.
رفع عوارض آلودگی هوا
بهترین و موثرترین روش مقابله با عوارض آلودگی هوا بر اساس توصیه های وزارت بهداشت عبارتند از:
۱- حضور در فضای آزاد را به حداقل برسانید.
۲- زمان حضور در فضای آزاد از ماسک N95 و یا P2 یا ماسک های جراحی سه لایه استفاده کنید.
۳- در ورزش های همگانی توصیه می شود در فضای بسته و دور از منابع آلودگی هوا مانند اتوبان ها انجام شود.
پرهیزها:
۱- از خوردن غذاهای چرب خودداری شود.
۲- مصرف دوغ و ماست در روزهای آلوده توصیه نمی شود.
۳- مصرف انواع قند و شکر و شیرینی ها عوارض آلودگی هوا را تشدید می کند.
درمان سرفه آلودگی هوا
بهترین راه پیشگیری و درمان سرفه های ناشی از آلودگی هوا استفاده از ماسک های تنفسی است. استفاده منظم از ماسک تنفسی باعث کاهش تماس مستقیم ذرات آلوده با جهاز تنفسی شده و از سلامت ریه ها محافظت می کند. نوشیدن شیر یکی از راه های درمان سرفه ناشی از آلودگی هوا است که سیستم ایمنی را ارتقا داده و بیماری های مرتبط با آلودگی هوا را کاهش می دهد.
دمنوش آویشن نیز یکی از نوشیدنی های گیاهی برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی است. این دمنوش گیاهی با خاصیت ضد التهابی و ضد عفونی کننده عوارض مرتبط با آلودگی هوا مانند سرفه و تنگی نفس را کاهش می دهد.
ویتامین دی یکی از ویتامین های مهم است که در کاهش اثرات آلودگی هوا نقش دارد. مصرف منابع غذایی حاوی این ویتامین یا قرص ویتامین دی عملکرد سیستم ایمنی را تقویت کرده و بدن را در مقابل عوارض و سموم ذرات ریز معلق در هوا مقاوم می سازد.
درمان گلو درد ناشی از آلودگی هوا
غرغره با آب نمک گرم یکی از درمان های خانگی آسان است که می تواند گلودرد ناشی از آلودگی هوا و سوزش گلو را کاهش دهد. نصف قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان پُر آب گرم حل کنید، محلول نمکی حاصل به کاهش تورم گلو و رقیق شدن مخاط کمک می کند.
درمان خانگی سردرد ناشی از آلودگی هوا
کم آبی یکی از مواردی است که سردرد ناشی از آلودگی هوا را تشدید می کند. بنابراین در روزهای آلوده بیشتر آب بنوشید. آسان ترین راه درمان سردرد ناشی از آلودگی هوا استفاده از مسکن های بدون نسخه مانند نوافن و استامینوفن است. افراد مستعد و دارای بنیه بدنی ضعیف بیشتر در معرض ابتلا به سردرد و سرگیجه هستند. بنابراین سعی کنید با خوردن غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان سیستم ایمنی خود را تقویت کنید. حتی مصرف قرص مولتی ویتامین در این زمینه کمک کننده است.
بهترین راه برای در امان ماندن از اثرات مخرب آلودگی هوا تقویت سیستم ایمنی است. «سلن پلاس» مکمل خوراکی است که با داشتن ترکیبات مغذی مانند سلنیوم، زینک و ویتامین ث موجب ارتقای سطح سیستم دفاعی بدن می شود.
برای پیشگیری از عوارض آلودگی هوا از داروخانه چه بخریم؟
مکمل بعدی کپسول آسماکر است که به طور اختصاصی برای تقویت ریه ها و سیستم ایمنی فرموله شده است. این مکمل التهاب دستگاه تنفسی را برطرف کرده و تنگی نفس و خس خس سینه را بهبود می بخشد.
شربت آسماویت با تامین ویتامین‌های ضروری بدن عفونت دستگاه تنفسی را از بین برده و موجب بهبود عملکرد ریه و تنفس راحت تر می شود.
کپسول دیپ لانگ موجب محافظت ریه در برابر عفونت های تنفسی و اثرات مخرب آلودگی هوا و دود سیگار می شود. همچنین در تسکین سرفه موثر است.
سخن پایانی
آلودگی هوا به طرق مختلف بر افراد تأثیر می گذارد. افراد مسن، کودکان و کسانی که از قبل مشکلات سلامتی دارند نسبت به اثرات آلودگی هوا بر سلامتی حساس‌تر هستند. شما با مصرف محصولاتی که در این متن به معرفی آنها پرداختیم می توانید با این قبیل مشکلات مقابله کنید. همه این محصولات در داروخانه آنلاین داروبوم موجود است. در صورت نیاز به راهنمایی می توانید با مشاوران داروخانه صحبت کنید. شماره تماس ما ۰۲۱۹۱۰۱۵۹۸۹ است. آماده پاسخگویی به پرسش های شما هستیم.
منبع: who.int