تست کور رنگی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

آنچه در این مقاله می‌خوانید:
بینایی رنگی، یکی از شگفت‌انگیزترین قابلیت‌های سیستم بینایی انسان است که به ما امکان می‌دهد دنیایی پر از رنگ‌ها را تجربه کنیم. اما برای برخی افراد، این تجربه متفاوت است؛ آن‌ها با شرایطی به نام کوررنگی یا نقص دید رنگی زندگی می‌کنند. این مقاله به بررسی جامع کوررنگی، از جمله انواع مختلف آن، دلایل ارثی و اکتسابی، و همچنین روش‌های گوناگون تست کوررنگی می‌پردازد تا درک عمیق‌تری از این وضعیت و چگونگی تشخیص آن ارائه دهد.

دلایل ابتلا به کوررنگی چیست؟

کوررنگی، یا بهتر بگوییم نقص دید رنگی، شرایطی است که در آن فرد نمی‌تواند رنگ‌ها را به درستی تشخیص دهد. این وضعیت می‌تواند ارثی باشد (یعنی از بدو تولد وجود دارد) یا اکتسابی (یعنی بعدها در زندگی ایجاد می‌شود). دلایل هر کدام متفاوت است.

دلایل کوررنگی ارثی

کوررنگی ارثی به دلیل تغییرات ژنتیکی به وجود می‌آید.

کوررنگی قرمز-سبز که شایع‌ترین نوع است، از طریق الگوی وراثت مغلوب وابسته به کروموزوم X منتقل می‌شود. به همین دلیل، این نوع کوررنگی بیشتر در پسران دیده می‌شود و در دختران نادر است. برای روشن شدن این موضوع، به این نکات توجه کنید:

نوزاد پسر:

اگر مادر کوررنگ باشد، نوزاد پسر حتماً به کوررنگی قرمز-سبز مبتلا خواهد شد.

اگر مادر ناقل باشد (یعنی ژن معیوب را حمل می‌کند اما خودش کوررنگ نیست)، نوزاد پسر ۵۰ درصد شانس ابتلا به کوررنگی را دارد.

اگر فقط پدر کوررنگ باشد، نوزاد پسر به کوررنگی مبتلا نمی‌شود؛ چون پدر کروموزوم Y را به پسر منتقل می‌کند.

نوزاد دختر:

اگر هر دو والد کوررنگ باشند، نوزاد دختر حتماً به کوررنگی قرمز-سبز مبتلا می‌شود.

اگر فقط پدر کوررنگ باشد و مادر سالم باشد، نوزاد دختر ناقل خواهد بود.

اگر پدر کوررنگ باشد و مادر ناقل باشد، نوزاد دختر ۵۰ درصد شانس ابتلا به کوررنگی و ۵۰ درصد شانس ناقل بودن را دارد.

دلایل کوررنگی اکتسابی

کوررنگی اکتسابی که معمولاً به صورت نقص دید رنگی آبی-زرد بروز می‌کند، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد:

• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی آسیب‌رسان به سیستم عصبی، مانند حلال‌ها، مخلوط‌های حلال و فلزات سنگین.
• قرار گرفتن طولانی‌مدت در برابر نورهای شدید جوشکاری.
• مصرف برخی داروها، مثل هیدروکسی‌کلروکین (برای درمان آرتریت روماتوئید).
• بیماری‌های چشمی مانند دژنراسیون ماکولا (تخریب لکه زرد)، آب سیاه (گلوکوم) و آب مروارید.
• بیماری‌های تأثیرگذار بر مغز یا سیستم عصبی، از جمله دیابت، بیماری آلزایمر و مولتیپل اسکلروزیس (MS).

کوررنگی اکتسابی کمتر از انواع ارثی آن رایج است.

علائم کوررنگی چیست؟

ممکن است به نوعی از کوررنگی مبتلا باشید اگر در موارد زیر مشکل دارید:

• تشخیص تفاوت بین رنگ‌ها یا سایه‌های خاص.
• دیدن میزان روشنایی برخی رنگ‌ها.

اما نکته اینجاست که برای تشخیص این علائم، باید از وجود آن‌ها آگاه باشید. بسیاری از افراد کوررنگ هرگز متوجه نقص دید رنگی خود نمی‌شوند؛ زیرا همیشه دنیا را به همین شکل دیده‌اند و نمی‌دانند که بینایی رنگی‌شان با دیگران متفاوت است.

به همین دلیل، انجام یک معاینه جامع چشم که شامل تست کوررنگی نیز باشد، برای کودکان قبل از شروع مدرسه اهمیت زیادی دارد. بسیاری از وسایل آموزشی و تکالیف مدرسه برای انتقال اطلاعات یا سنجش یادگیری دانش‌آموزان به رنگ‌ها متکی هستند. کودکانی که رنگ‌ها را متفاوت می‌بینند، ممکن است با این مواد دچار مشکل شوند.

محصول پیشنهادی: برای اطلاع از قیمت قرص ویتامین A روی لینک کلیک کنید.

انواع کوررنگی کدامند؟

کوررنگی انواع مختلفی دارد که بر اساس نوع و شدت تأثیر بر توانایی دیدن رنگ‌ها دسته‌بندی می‌شوند. به طور کلی، سلول‌های مخروطی در شبکیه چشم مسئول دید رنگی هستند و نقص در هر یک از این سلول‌ها (که به رنگ‌های قرمز، سبز و آبی حساس هستند) منجر به نوع خاصی از کوررنگی می‌شود.

۱- Trichromacy (دید سه‌رنگی عادی) این اصطلاح به دید رنگی طبیعی اشاره دارد، جایی که فرد می‌تواند هر سه رنگ اصلی نور (قرمز، سبز و آبی) را به درستی تشخیص داده و ترکیب آن‌ها را ببیند. این افراد دارای هر سه نوع سلول مخروطی (حساس به قرمز، سبز و آبی) هستند و هر سه نوع به درستی عمل می‌کنند.

۲- Anomalous Trichromacy (دید سه‌رنگی ناهنجار) این شایع‌ترین نوع نقص دید رنگی است. در این حالت، فرد هر سه نوع سلول مخروطی (برای دیدن رنگ‌های قرمز، سبز و آبی) را دارد، اما یکی از آن‌ها به درستی کار نمی‌کند یا حساسیت متفاوتی نسبت به حالت عادی دارد. این وضعیت منجر به گیجی در تشخیص سایه‌های خاصی از رنگ‌ها می‌شود، اما فرد هنوز می‌تواند طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها را ببیند.

• Protanomaly (پروتانومالی): کاهش حساسیت به نور قرمز.
• Deuteranomaly (دوترانومالی): کاهش حساسیت به نور سبز (شایع‌ترین نوع کوررنگی).
• Tritanomaly (تریتانومالی): کاهش حساسیت به نور آبی (نادرترین نوع دید سه‌رنگی ناهنجار).

۳- Dichromacy (دید دو رنگی) در این حالت، یکی از سه نوع سلول مخروطی به طور کامل وجود ندارد یا کار نمی‌کند. این بدان معناست که فرد فقط با دو نوع از سه رنگ اصلی قادر به تشخیص رنگ‌ها است. این نوع کوررنگی شدیدتر از دید سه‌رنگی ناهنجار است.

• Normal Vision (دید طبیعی): این یک عنوان اشتباه است و در واقع به زیرمجموعه Dichromacy تعلق ندارد. Dichromacy به معنی نقص در دید رنگی است، در حالی که دید طبیعی به معنای عدم وجود هیچ نقصی در دید رنگی است. احتمالاً منظور از قرار دادن آن در اینجا، ایجاد یک نقطه مقایسه یا یک اشتباه در طبقه‌بندی بوده است. (نکته: در ساختار اصلی متن شما، این بخش را به عنوان زیرگروه دیکرومسی آورده بودید که از نظر علمی صحیح نیست. آن را برای تطابق با درخواست شما حفظ کرده‌ام اما این توضیح ضروری بود.)
• Protanopia (پروتانوپیا): عدم وجود کامل سلول‌های مخروطی حساس به رنگ قرمز. افراد مبتلا به پروتانوپیا نمی‌توانند رنگ قرمز را تشخیص دهند و آن را به صورت خاکستری یا سیاه می‌بینند.
• Deuteranopia (دوترانوپیا): عدم وجود کامل سلول‌های مخروطی حساس به رنگ سبز. این افراد نمی‌توانند رنگ سبز را تشخیص دهند و آن را به صورت قهوه‌ای یا زرد می‌بینند.
• Tritanopia (تریتانوپیا): عدم وجود کامل سلول‌های مخروطی حساس به رنگ آبی. این افراد در تشخیص رنگ‌های آبی و زرد مشکل دارند و ممکن است دنیا را با تمایل به رنگ‌های سبز و صورتی ببینند.

۴- Monochromacy (Achromatopsia) (تک‌رنگ‌بینی/ آکروماتوپسی) این شدیدترین و نادرترین نوع کوررنگی است. در این حالت، فرد توانایی دیدن هیچ رنگی را ندارد و دنیا را فقط در سایه‌های سیاه، سفید و خاکستری می‌بیند. این وضعیت معمولاً به دلیل عدم وجود یا عملکرد صحیح هر سه نوع سلول مخروطی است. تک‌رنگ‌بینی اغلب با مشکلات بینایی دیگری مانند حساسیت شدید به نور (فوتوفوبیا)، کاهش شدید حدت بینایی و نیستاگموس (حرکات غیرارادی چشم) همراه است.

محصول پیشنهادی: برای اطلاع از قیمت مکمل بینایی روی لینک کلیک کنید.

تست اول: تست کور رنگی ایشی هارا (حیوانات)

تست ایشی‌هارا یکی از رایج‌ترین و معتبرترین روش‌ها برای تشخیص کوررنگی، به ویژه نوع قرمز-سبز است. در این بخش، از نسخه‌ی حیوانات این تست استفاده می‌کنیم که برای کودکان یا افرادی که با اعداد آشنایی کمتری دارند، مناسب است. هر تصویر از دایره‌ای از نقاط رنگی تشکیل شده است که درون آن یک تصویر حیوان پنهان شده است.

نحوه‌ی انجام تست:

1. روشنایی مناسب: این تست را در نور طبیعی و کافی، بدون نور مستقیم خورشید یا نورهای مصنوعی خیره‌کننده انجام دهید.
2. فاصله دید: تصویر را در فاصله‌ی حدود ۷۵ سانتی‌متری از چشمان خود نگه دارید.
3. بدون کمک: از هیچ وسیله‌ای برای تشخیص رنگ‌ها (مانند عینک مخصوص کوررنگی) استفاده نکنید.
4. تمرکز: به هر تصویر نگاه کنید و سعی کنید حیوانی را که در آن پنهان شده است، شناسایی کنید.
5. مدت زمان: برای هر تصویر، بیش از ۳ ثانیه زمان صرف نکنید.
6. یادداشت‌برداری: پاسخ خود را برای هر تصویر یادداشت کنید.

پاسخ تست: فیل

تست دوم: تست کور رنگی ایشی هارا (اعداد)

این بخش از تست ایشی‌هارا که بر پایه‌ی تشخیص اعداد است، رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین فرم آن است. این تست نیز برای تشخیص کوررنگی قرمز-سبز کاربرد دارد. هر صفحه شامل یک دایره از نقاط رنگی است که درون آن یک یا چند عدد پنهان شده‌اند. توانایی شما در تشخیص این اعداد، وضعیت دید رنگی‌تان را مشخص می‌کند.

نحوه‌ی انجام تست:

1. نور محیط: تست را در محیطی با نور مناسب و طبیعی انجام دهید. از نور مستقیم خورشید یا لامپ‌های رنگی پرهیز کنید.
2. فاصله استاندارد: تصاویر را در فاصله‌ی حدود ۷۵ سانتی‌متری از چشمان خود قرار دهید.
3. خودداری از کمک‌های بصری: بدون استفاده از عینک‌های مخصوص کوررنگی یا فیلترهای رنگی تست را انجام دهید.
4. شناسایی سریع: به هر تصویر نگاه کنید و عددی را که در آن می‌بینید، در عرض ۳ ثانیه بگویید یا یادداشت کنید.
5. صداقت در پاسخ: حتی اگر فقط بخش‌هایی از عدد را می‌بینید، آن را بیان کنید.

پاسخ تست: ۱۶

تست سوم: تست کور رنگی ایشی هارا (اشکال)

برخی از صفحات تست ایشی‌هارا به جای اعداد یا حیوانات، حاوی مسیرها یا اشکال هندسی هستند که باید ردیابی شوند. این بخش از تست نیز برای تشخیص کوررنگی قرمز-سبز مفید است و معمولاً در مواردی استفاده می‌شود که فرد قادر به خواندن اعداد نیست (مثلاً کودکان خیلی کوچک یا افرادی با ناتوانی‌های خاص). شما باید یک مسیر مشخص را با انگشت یا قلم در داخل دایره‌ی نقاط دنبال کنید.

نحوه‌ی انجام تست:

1. شرایط نوری: این تست را در نور طبیعی و کافی انجام دهید و از نورهای مستقیم یا خیره‌کننده خودداری کنید.
2. فاصله مناسب: تصویر را در فاصله ۷۵ سانتی‌متری از چشمان خود نگه دارید.
3. ردیابی: با استفاده از انگشت یا نوک یک مداد (بدون فشار زیاد به صفحه)، سعی کنید مسیری را که بین دو نقطه مشخص شده است، دنبال کنید.
4. بدون کمک: از هیچ ابزار کمکی برای دید رنگی استفاده نکنید.
5. مدت زمان: هر مسیر را در مدت زمان کوتاه (حداکثر ۱۰ ثانیه) ردیابی کنید.
6. ثبت مشاهدات: توجه کنید که آیا می‌توانید مسیر را به طور کامل دنبال کنید یا در جایی از آن گم می‌شوید.

پاسخ تست: دایره

تست چهارم: تست کور رنگی با اعداد

این تست نیز بر پایه تشخیص اعداد است، اما ممکن است از صفحات ایشی‌هارا کمی متفاوت باشد. هدف آن ارزیابی توانایی شما در تشخیص ارنگ‌ها با استفاده از اعداد پنهان در پس‌زمینه‌های رنگی مختلف است. این نوع تست‌ها می‌توانند به شناسایی نقص‌های خاص در دید رنگی کمک کنند.

نحوه‌ی انجام تست:

1. نور مناسب: محیط را به خوبی روشن کنید، ترجیحاً با نور طبیعی.
2. فاصله دید: تصاویر را در فاصله‌ای قرار دهید که احساس راحتی می‌کنید و اعداد را واضح می‌بینید (معمولاً بین ۵۰ تا ۷۵ سانتی‌متر).
3. صداقت: بدون هیچ کمکی اعداد را تشخیص دهید.
4. زمان محدود: برای هر تصویر، زمان زیادی صرف نکنید؛ یک نگاه سریع معمولاً کافی است تا متوجه شوید آیا عددی را می‌بینید یا خیر.
5. یادداشت‌برداری: اعداد را که مشاهده می‌کنید، یادداشت کنید.

پاسخ تست: ۷۳

تست پنجم: تست کور رنگی با عبارات

این نوع تست‌ها ممکن است شامل الگوهای پیچیده‌تر، عبارات کوتاه یا اشکالی باشند که با استفاده از نقاط رنگی مختلف طراحی شده‌اند. هدف آن‌ها اغلب تشخیص نقص‌های دید رنگی خاص یا بررسی توانایی فرد در تشخیص الگوهای رنگی در محیط‌های واقعی‌تر است. این تست‌ها می‌توانند چالشی‌تر از تست‌های ساده‌ی اعداد باشند.

نحوه‌ی انجام تست:

1. محیط نورانی: تست را در اتاقی با نور یکنواخت و بدون سایه‌های مزاحم انجام دهید.
2. فاصله مناسب: تصویر را در فاصله‌ای قرار دهید که بتوانید الگوها یا عبارات را به وضوح ببینید (معمولاً حدود ۷۵ سانتی‌متر).
3. تمرکز بر الگو: به دقت به تصویر نگاه کنید و سعی کنید هر عبارت یا شکل پنهان را تشخیص دهید.
4. بدون کمک: از هیچ گونه فیلتر رنگی یا ابزار کمکی استفاده نکنید.
5. پاسخ دهی: آنچه را که می‌بینید، با دقت شرح دهید یا یادداشت کنید.

پاسخ تست: TF

سخن پایانی
کوررنگی، با وجود چالش‌هایی که ممکن است در درک جهان رنگ‌ها ایجاد کند، با تشخیص و درک درست، قابل مدیریت است. با آگاهی از انواع و علائم آن، می‌توان گام‌های مناسبی برای بهبود کیفیت زندگی برداشت. برای کسب اطلاعات بیشتر و تهیه مکمل‌های مرتبط با سلامت چشم، می‌توانید به داروخانه داروبوم مراجعه کنید.

منبع ۱، منبع ۲