آنچه در این مقاله می خوانید:
رشد انسان مکانیسم پیچیده ای است که به عوامل ژنتیکی، محیطی، تغذیه ای و هورمونی بستگی دارد. هورمون اصلی درگیر در رشد در هر مرحله از توسعه هورمون رشد (GH) و واسطه آن، فاکتور رشد مانند انسولین مانند (IGF-1) است.
هورمون رشد توسط غده هیپوفیز مغز تولید می شود و بر قد، طول استخوان و رشد ماهیچه ها تاثیر می گذارد. این هورمون عامل اصلی رشد در دوران کودکی می باشد که با شروع میانسالی، غده هیپوفیز به تدریج میزان هورمون رشد تولیدی خود را کاهش می دهد. افزایش قد در نوجوانان و جلوگیری از برخی تغییرات مرتبط با کاهش ترشح هورمون رشد، مانند کاهش توده عضلانی و استخوانی عاملی است که افراد را به مصرف اشکال مصنوعی هورمون رشد تشویق می کند.
هورمون رشد به شکل دارویی به دو صورت آمپول و مکمل وجود دارد که نوع تزریقی آن تنها با تجویز متخصص غدد امکان پذیر است. برای افرادی که به مصرف مکمل ها تمایل دارند مجموعه ای از ویتامین ها و مواد معدنی برای افزایش هورمون رشد مفید می باشند. ال آرژنین، کلسیم، زینک، منیزیم و ویتامین D در ترشح هورمون رشد موثر بوده و در داروخانه ها قابل دسترس می باشند. در این مقاله از مجله سلامتی داروبوم مفصل درباره هورمون رشد صحبت خواهیم کرد، سپس در پایان این مقاله به معرفی بهترین قرص مکمل افزارش قد برای کودکان و نوجوانان خواهیم پرداخت. تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
هورمون رشد چیست؟
هورمون رشد (GH) یک نوع هورمون پروتئینی و به طور صحیح تر پپتیدی است. یک پپتید مانند پروتئین هایی که مو، ناخن، عضلات و پوست ما را می سازند، زنجیره ای از اسیدهای آمینه است. پپتیدها از پروتئین ها کوتاه تر هستند، به این معنی که آنها سریعتر تخریب و هضم می شوند.
این هورمون که از غده هیپوفیز قدامی تحت کنترل هیپوتالاموس آزاد می شود مهم ترین هورمون در تحریک رشد، نمو و بازسازی است که به ویژه دارای اثرات تقویت کننده رشد اسکلتی خطی در کودکان است.
هورمون رشد در بزرگسالان سنتز پروتئین در عضلات و آزادسازی اسیدهای چرب از بافت چربی را تحریک می کند (اثرات آنابولیک). همچنین جذب گلوکز توسط ماهیچه ها را مهار می کند و در عین حال جذب اسیدهای آمینه را تحریک می کند. اسیدهای آمینه در سنتز پروتئین ها استفاده می شود و ماهیچه ها به سمت استفاده از اسیدهای چرب به عنوان منبع انرژی سوق می یابند. ترشح GH به صورت ضربانی (ترشح کوتاه و متمرکز) و پراکنده رخ می دهد.
کاربرد هورمون رشد
هورمون رشد به طور گسترده در پزشکی برای کمک به درمان اختلالات رشد در کودکان و کمبود هورمون رشد در بزرگسالان استفاده می شود. هورمون رشد رشد و نمو در کودکان و نوجوانان را تشویق می کند. همچنین در تنظیم مایعات بدن، متابولیسم قند و چربی و شاید حتی عملکرد قلب نقش دارد.
بسیاری از عملکردهای هورمون رشد انسانی هنوز ناشناخته است. با این حال، مطالعات نشان داده اند که هورمون رشد می تواند چربی بدن را کاهش دهد، در حالی که توده عضلانی و تراکم استخوان را افزایش می دهد. در نتیجه سطوح انرژی افزایش یافته و رنگ و بافت پوست نیز بهبود می یابد. با توجه به این خواص، این هورمون از دهه ۱۹۷۰ توسط رقبای ورزشی مورد استفاده قرار گرفت و اکنون توسط IOC و NCAA ممنوع شده است.
ترشح هورمون رشد توسط هورمون آزاد کننده هورمون رشد (سوماتوکرینین) و هورمون بازدارنده هورمون رشد (سوماتوستاتین) کنترل می شود که هر دو توسط هسته های ترشح کننده عصبی هیپوتالاموس آزاد می شوند. این هورمون های تنظیم کننده در خون وریدی پورتال هیپوفیزیال که هیپوفیز را احاطه کرده است، آزاد می شوند. ترشح هورمون رشد در هیپوفیز توسط این دو هورمون کنترل می شود که تحت تأثیر بسیاری از عوامل تحریک کننده و بازدارنده خارجی قرار دارند.
هورمون رشد روی چه اندام هایی تاثیر می گذارد؟
هورمون رشد انسانی تقریباً در هر بافت و اندامی باعث رشد می شود. با این حال، بیشتر به دلیل اثر محرک رشد آن بر غضروف و استخوان، به ویژه در سال های نوجوانی در دوران بلوغ، شناخته شده است. سلول‌های غضروف به نام کندروسیت و سلول‌های استخوان به نام استئوبلاست سیگنال‌هایی را از hGH دریافت می‌کنند تا تکثیر را افزایش دهند و در نتیجه امکان رشد طولی را فراهم می کنند.
هنگامی که صفحات رشد در استخوان های کودک بسته شدند، hGH دیگر قد را افزایش نمی دهد. در عوض، hGH به حفظ ساختار طبیعی بدن در سال های دیگر عمر کمک می کند.
هورمون رشد تا چه سنی ترشح می شود؟
پس از دهه سوم زندگی، کاهش تدریجی ترشح GH تقریباً ۱۵ درصد در هر دهه زندگی رخ می دهد. ترشح هورمون رشد در دوران بلوغ در حدود ۱۵۰ میکروگرم بر کیلوگرم در روز به اوج خود می‌رسد، سپس تا سن ۵۵ سالگی به حدود ۲۵ میکروگرم بر کیلوگرم در روز کاهش می‌یابد.
کمبود هورمون رشد
وقتی سطح هورمون رشد انسانی (hGH) خیلی پایین باشد چه اتفاقی می افتد؟
داشتن سطوح پایین تر از حد طبیعی hGH کمبود هورمون رشد نامیده می شود. این مسئله معمولاً به دلیل مشکل یا آسیب به غده هیپوفیز است که منجر به کم کاری هیپوفیز می شود. هورمون رشد انسانی می تواند یکی از هورمون های تحت تأثیر باشد.
کمبود هورمون رشد در بزرگسالان و کودکان متفاوت است.
کمبود هورمون رشد در بزرگسالان
هنگامی که بزرگسالان کمبود ترشح هورمون رشد دارند، با مشکلات زیر مواجه می شوند:
- افزایش چربی بدن
- افزایش خطر بیماری قلبی.
- قلب، ماهیچه ها و استخوان های ضعیف
در بزرگسالان، کم کاری هیپوفیز که منجر به کمبود hGH می شود ممکن است به دلیل آدنوم خوش خیم هیپوفیز (یک تومور غیر سرطانی) یا آسیب به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس ایجاد شود.
کمبود هورمون رشد در کودکان
کمبود هورمون رشد در کودکان منجر به رشد ضعیف می شود. نشانه اصلی کمبود hGH در کودکان، رشد آهسته قد در هر سال پس از سومین سال تولد کودک است. کودک مبتلا به کمبود هورمون رشد همچنین ممکن است دارای علائم زیر باشد:
- چهره ای جوان تر از آنچه برای سن آنها انتظار می رود.
- اختلال در رشد مو.
- بلوغ تاخیری
در کودکان، کم‌کاری هیپوفیز که منجر به کمبود hGH می‌شود، ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد، جایی که علت آن می‌تواند ناشناخته (ایدیوپاتیک)، ژنتیکی یا به دلیل آسیب به غده هیپوفیز (در طول رشد جنین یا هنگام تولد) باشد.
کودکان همچنین به دلیل آسیب به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس در سنین بالاتر ممکن است دچار کم کاری هیپوفیز شوند.
وقتی سطح هورمون رشد خیلی بالا باشد چه اتفاقی می افتد؟
بیماری اصلی مرتبط با سطوح بالاتر از حد طبیعی hGH، وضعیتی به نام آکرومگالی است، اگرچه بزرگسالان و کودکان را متفاوت تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال یک وضعیت نادر است.
آکرومگالی در بزرگسالان
بزرگسالان مبتلا به آکرومگالی معمولاً دست‌ها و پاهای بزرگ یا متورم و ویژگی‌های صورتشان تغییر یافته است.
بزرگسالان مبتلا به آکرومگالی همچنین می توانند استخوان های ضخیم و اندام های بزرگ شده داشته باشند و احتمال ابتلا به بیماری هایی مانند فشار خون بالا (فشار خون بالا)، دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی بیشتر است. بیش از ۹۹ درصد موارد آکرومگالی به دلیل آدنوم هیپوفیز، تومورهای غیرسرطانی (خوش خیم) در غده هیپوفیز است. این تومورها می توانند مقادیر اضافی hGH تولید کنند. آکرومگالی پس از میانسالی که رشد کامل شده است، شایع تر است. به همین دلیل، استخوان های آنها می تواند ضخیم تر شود.
آکرومگالی در کودکان
به ندرت، کودکان می توانند قبل از رسیدن به قد نهایی خود، سطح هورمون رشد را افزایش دهند که می تواند منجر به رشد بیش از حد استخوان های بلند و قد بسیار بلند شود. این وضعیت آکرومگالی کودکان نامیده می شود، اما گاهی اوقات غول پیکر نامیده می شود. کودکان مبتلا به آکرومگالی نیز ممکن است ضعف عمومی، تاخیر در بلوغ و سردرد داشته باشند.
آدنوم هیپوفیز معمولاً علت آکرومگالی کودکان است.
چگونه هورمون رشد را افزایش دهیم؟
سطح پایین هورمونهای رشد عاملی خطرناک برای افزایش وزن ناسالم و بیماری ه است. از آنجا که هورمون رشد انسان به طور طبیعی در بدن سنتز می شود و عملکردهای متابولیکی و ترمیم سلول را تنظیم می کند ، بهتر است بدانید هورمون رشد را چگونه به طور طبیعی افزایش می دهند؟
متابولیسم سریعتر، ترمیم سلولی، رشد عضلات،سیستم ایمنی قوی و خلق و خوی تثبیت شده فقط برخی از مزایای داشتن سطح سالم هورمون رشد انسان (HGH) است. تولید شده توسط غده هیپوفیز، HGH (و فقدان آن) تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی شما دارد.
با این حال هرچه پیرتر می شوید، بدن شما HGH کمتری و کمتری تولید می کند. در نتیجه در سلامت روانی و سلامت جسمی خود با علائم پیری مواجه خواهید شد. خوشبختانه، روش هایی وجود دارد که می توانید تولید طبیعی هورمون رشد را تقویت کنید.
در اینجا ۷ راهکار برای افزایش سطح هورمون رشد آورده شده است:
۱- وزن متناسب
چاقی و سطح هورمون رشد با هم ارتباط تنگاتنگی دارند. همان طور که سطح پایین HGH می تواند باعث افزایش وزن شود، از سوی دیگر وزن بیش از حد نیز منجر به تولید کم هورمون رشد می گردد. داشتن چربی زیاد در بدن در عملکردهای طبیعی بدن از جمله غده هیپوفیز تداخل ایجاد می کند.
۲- خواب کافی
خواب شبانه باعث افزایش تولید HGH بدن، به ویژه در هنگام خواب عمیق می شود. هر کاری که می توانید انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی از خواب با کیفیت خوب برای افزایش تولید HGH برخوردار هستید.
۳- کاهش قند
سطح انسولین بالا می تواند باعث کاهش سطح هورمون رشد شود. شکر مهار کننده شماره یک هورمون رشد است. برای کمک به بهبود تولید HGH در بدن ، شیرینی جات و کربوهیدرات ها را کاهش دهید.
۴- انجام تمرینات با شدت بالا
تمرینات با شدت بالا که ضربان قلب را بالاتر از آستانه بی هوازی افزایش می دهد ، نشان داده شده است که تولید GH را به طرز چشمگیری تقویت می کند.
۵- مصرف مکمل های ملاتونین
ملاتونین به طور طبیعی توسط بدن تولید می شود، با این حال مکمل می تواند سطح هورمون رشد را افزایش دهد. با پزشک خود در مورد دوز مناسب ملاتونین صحبت کنید.
۶- مصرف اسیدهای آمینه
اسیدهای آمینه بلوک های ساختمانی بافت های بدن هستند و سطح هورمون رشد را افزایش می دهند. نمونه هایی از اسیدهای آمینه عبارتند از آرژنین ، اورنیتین و آرنزین، آرژنین و لیزین ، گلوتامین و گلیسین. قبل از مصرف اسیدهای آمینه حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
۷- مصرف پروتئین
هنگامی که پروتئین می خورید ، بدن شما آن را به اسیدهای آمینه تقسیم می کند که باعث افزایش سطح هورمون رشد می شود. اسیدهای آمینه مانند آرژنین، می توانند از دژنراسیون عضلات و استخوان، دو علائم سطح GH پایین جلوگیری کنند. غذاهای با پروتئین بالا گوشت هایی مانند بوقلمون و مرغ هستند.
آزمایش هورمون رشد
آزمایش تحریک هورمون رشد یا سایر آزمایشات تشخیصی مانند پرولاکتین ، TSH ، FSH و غیره معمولاً برای تجزیه و تحلیل سطح هورمون رشد تجویز می شود تا به یک تشخیص احتمالی برسد.
برای کودکان و بزرگسالان هر دو مهم است که در اسرع وقت تحت درمان قرار بگیرند. این امر به شما کمک می کند تا کودکان با سرعت رشد طبیعی رشد کنند و از دست دادن توده عضلانی و اختلال مغز در بزرگسالان جلوگیری کنند.
عوارض هورمون رشد
هورمون رشد به طور مستقیم رشد را تقویت نمی کند. در عوض ، کبد را ترغیب می کند تا فاکتور رشد مانند انسولین مانند (IGF-1) را آزاد کند که استخوان ها را ضخیم و کشیده می سازد. علاوه بر رشد استخوان، عضله رشد می کند و باعث کاهش چربی می شود. اما ترشح بیش از حد هورمون رشد همانطور که در آکرومگالی می بینیم، صورت، دست و پاها را به طور غیر عادی بزرگ می کند.
ویتامین ها و مواد معدنی ضروری
ریزمغذی هایی وجود دارد که هورمون رشد را در بدن افزایش می دهند. به طور مثال ال آرژنین یک اسید آمینه قوی است که باعث افزایش تولید اکسید نیتریک در بدن شده که خود منجر به جریان خون قوی تر و افزایش هورمونهای رشد طولی می شود. ریز مغذی های دیگر مانند کلسیم، زینک، ویتامین D و منیزیم در سلامت استخوان نقش دارند که برای رشد بسیار مهم هستند.
در ادامه هر کدام از این مواد مغذی را کامل بررسی می کنیم.
آرژنین
اسید آمینه آرژنین با تزریق داخل وریدی یا به صورت خوراکی، باعث ترشح هورمون رشد (GH) می شود. آرژنین تزریقی فقط با تجویز متخصص غدد قابل دریافت است. مصرف خوراکی قرص های ال آرژنین خود به تنهایی باعث افزایش پاسخ هورمون رشد می شود. از سویی ترکیب آرژنین به همراه ورزش ترشح هورمون رشد را حدود ۲۰۰% در مقایسه با حالت استراحت افزایش می دهد.
ورزش محرکی بسیار قدرتمند برای انتشار هورمون رشد است و تحقیقات قابل توجهی وجود دارد که باعث افزایش چشمگیر هورمون رشد می شود. بسیاری از ورزشکاران حرفه ای قبل از تمرینات قدرتی، اسیدهای آمینه را مصرف می کنند و معتقدند که این عمل باعث آزادی GH ناشی از ورزش می شود و از این طریق توده و قدرت عضلانی را ارتقا می بخشد. مکمل ال آرژنین بهترین دارو برای افزایش قد شناخته می شود.
زینک
زینک یا ماده معدنی روی عنصری است که در رشد قدی افراد نقش دارد. زینک برای متابولیسم استخوان، سیستم عصبی مرکزی، عملکرد ایمنی و بهبود زخم ها مهم است. در نتیجه، قرص زینک برای رشد خطی (قد) در کودکان و نوجوانان بدون عارضه جانبی توصیه می شود.. قرص زینک باید برای بهبود و کاهش رشد کوتاه قدی در کودکانی که کمبود روی دارند در نظر گرفته می شود.
ویتامین دی
محققان دریافته اند که ویتامین D و فاکتور رشد مانند انسولین در تعاملی سازنده منجر به افزایش دوز هورمون رشد می شوند. منبع اصلی دریافت ویتامین دی افتاب است اما امروزه، قرص ویتامین D در داروخانه ها یافت می شود که معمولاً به مواد شیمیایی کوله کلسیفرول (به اختصار D3) و ارگوکلسیفرول (به اختصار D2) اشاره می کند. D3 یا مستقیماً در اثر نور خورشید ایجاد می شود یا می تواند به طور غیرمستقیم از پیش ویتامین D3 که تاکی استرول نیز نامیده می شود، تشکیل شود که عمدتاً زمانی که در معرض نور خورشید قرار می گیرد تشکیل می شود
معرفی بهترین مکمل ها برای هورمون رشد
افراد می توانند از مکمل ها برای افزایش سطح HGH در بدن استفاده کنند. اسیدهای آمینه آرژنین و گلوتامین با انتشار HGH همراه بوده اند. یک مطالعه نشان می دهد که مکمل خوراکی حاوی اسیدهای آمینه به طور قابل توجهی سطح HGH را در بزرگسالان سالم افزایش می دهد. بنابراین، مکمل های آرژنین و گلوتامین ممکن است به تقویت HGH کمک کنند.
به طور کلی توصیه می شود قبل از مصرف مکمل ها یا تغییر قابل توجهی در رژیم غذایی خود با پزشک صحبت کند.
+ شربت آرژی پلاس یوروویتال
شربت آرژی پلاس یورویتال یکی از بهترین مکمل های رشد کودکان است که کودکان و نوجوانان در سنین رشد با مصرف آن ضمن تقویت سیستم ایمنی، فرآیند رشد بهتری خواهند داشت. شربت آرژی پلاس علاوه بر اسید آمینه ال آرژنین، حاوی ویتامین آ، ویتامین دی ۳، ویتامین K و کلسیم می باشد. این مکمل تحت لیسانس آلمان و در ایران تولید می شود. از سن ۱۱ سالگی به بعد روزانه ۵ میلی لیتر در دو نوبت استفاده می شود.
+ کپسول آرژی زینک پلاس یوروویتال
کپسول آرژی زینک پلاس یوروویتال مکملی مفید برای افرادی است که به دنبال افزایش قد می باشند. ال آرژنین، زینک، ویتامین D3، کلسیم ترکیبات اصلی این کپسول می باشد. کپسول آرژی پلاس زینک یوروویتال سبب تقویت سیستم ایمنی در کودکان شده و در نوجوانان به رشد استخوان ها کمک می نماید. کپسول آرژی زینک پلاس یوروویتال تحت لیسانس آلمان بوده و کودکان ۱۲ سال به بالا و بزرگسالان می توانند روزانه دو عدد کپسول با میزان کافی آب، ترجیحا همراه غذا میل کنند.