آنچه در این مقاله می خوانید:
تصویری که با شنیدن کلمه سو تغذیه پیش چشمان ما تجسم می شود کودکان نحیف آفریقایی است که از کمبود مواد غذایی رنج می برند. اما چیزی که اغلب ما از آن غافل هستیم سو تغذیه ناشی از ریز مغذی هاست که بسیاری افراد را حتی در جوامع متمدن تحت تاثیر قرار می دهد.
فقر مواد مغذی در صورت عدم درمان، مشکلات متعددی را ایجاد می کند. در این مقاله به علل سو تغذیه، علایم، روش های درمان از لحاظ تغذیه به ویژه مکمل برای درمان سو تغذیه خواهیم پرداخت. تا پایان همراه ما باشید.
فهرست مطالب
سو تغذیه چیست؟
سوء تغذیه (Malnutrition) به کمبود، زیاده روی یا عدم تعادل در دریافت انرژی و یا مواد مغذی توسط فرد اشاره دارد.
۱٫۹ میلیارد بزرگسال در جهان دارای اضافه وزن هستند، در حالی که ۴۶۲ میلیون نفر دچار کمبود وزن هستند.
در سراسر جهان تا سال ۲۰۲۰، ۱۴۹ میلیون کودک زیر ۵ سال کوتاه قد (در مقایسه با سن خیلی کوتاه)، ۴۵ میلیون تخمین زده شده که از نظر قد بسیار لاغر هستند و ۳۸٫۹ میلیون نفر چاق بودند.
حدود ۴۵ درصد از مرگ و میرهای کودکان زیر ۵ سال به سوء تغذیه مرتبط است که بیشتر در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می دهد. در عین حال، در همین کشورها، نرخ اضافه وزن و چاقی کودکان در حال افزایش است.
تأثیرات توسعه ای، اقتصادی، اجتماعی و پزشکی بار جهانی سوء تغذیه برای جوامع و کشورها مشکلی جدی و پایدار است.
اشکال مختلف سوء تغذیه
اصطلاح سوء تغذیه به ۳ گروه وسیع از شرایط زیر می پردازد:
۱- در سوءتغذیه نارسایی رشد، رشد شخص از نظر قد یا وزن، متناسب با سن و جنسیت او نیست. این نوع سوءتغذیه، شامل کاهش وزن (وزن کم به ازای قد)، کوتاه قدی (قد کم برای سن) و کمبود وزن (وزن کم برای سن) است.
کوتاه‌قدی به دلیل سلامت ضعیف مادر اتفاق می‌افتد و بسیار پرخطر است، با ارائه درمان های پزشکی مناسب به زنان باردار و همچنین اطمینان از وجود مقادیر کافی مواد مغذی می توان از این امر جلوگیری کرد. زیرا پس از سن معینی قابل برگشت نیست.
۲- سوء تغذیه مرتبط با ریزمغذی‌ها، که شامل کمبود ریزمغذی‌ها (کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم) یا بیش از حد ریز مغذی‌ها می‌شود. دو نوع مختلف در این دسته وجود دارد.
ماراسموس: در این نوع سو تغذیه، به دلیل کمبود مواد مغذی در بدن، بافت ها و چربی بدن با سرعت نگران کننده ای شروع به تحلیل می کنند. همچنین بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد.
محصول پیشنهادی:
انواع مکمل ایرانی و خارجی برای تقویت سیستم ایمنی بدن در داروخانه داروبوم موجود است.
کواشیورکور: در این نوع، کودکی با تغذیه کم، بسیار چاق به نظر می‌رسد. این امر به دلیل احتباس مایع در پاها اتفاق می افتد.
۳- اضافه وزن، چاقی و بیماری های غیرواگیر مرتبط با رژیم غذایی (مانند بیماری قلبی، سکته، دیابت و برخی سرطان ها). رژیم غذایی ناسالم و تغذیه نامناسب از مهمترین عوامل ابتلا به این بیماری ها در سطح جهانی هستند.
علایم سو تغذیه
علائم ممکن است شامل خستگی، سرگیجه و کاهش وزن باشد. یا ممکن است علائمی نداشته باشید. سایر علائم عبارتند از:
- کاهش وزن
- شاخص توده بدنی پایین (BMI)
- کاهش توده عضلانی
- کاهش مصرف یا جذب غذا
- بیماری یا التهاب
سایر علائم سوء تغذیه در بزرگسالان
- کاهش اشتها
- تمرکز ضعیف
- عدم علاقه به غذا و نوشیدنی
- احساس خستگی مداوم
- احساس ضعیف تر شدن
- بیماری پی در پی و بهبودی طولانی مدت
- زمان زیاد التیام زخم ها
- احساس سرما در بیشتر اوقات
- خلق و خوی ضعیف یا افسردگی
در صورت داشتن این علائم به پزشک مراجعه کنید. اگر این نشانه ها را در شخص دیگری مشاهده کردید، سعی کنید او را تشویق کنید تا از یک پزشک کمک بگیرند.
سایر علائم سوء تغذیه در کودکان
علائم سوء تغذیه در کودکان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- رشد نکردن یا افزایش وزن با سرعت مورد انتظار (رشد ناپایدار)
- تغییرات در رفتار، مانند تحریک پذیری غیرمعمول، کند یا مضطرب بودن
- سطح انرژی پایین و خسته شدن زودتر از سایر کودکان
اگر در هر مقطعی این علائم را مشاهده کردید و نگران سلامت یا رشد فرزندتان هستید به پزشک عمومی مراجعه کنید.
سوء تغذیه مرتبط با ریز مغذی ها
ناکافی بودن دریافت ویتامین ها و مواد معدنی که اغلب به عنوان ریزمغذی ها نامیده می شوند را نیز می توان شایع ترین علت سو تغذیه در جوامع در حال توسعه نامید. ریزمغذی‌ها بدن را قادر می‌سازند تا آنزیم‌ها، هورمون‌ها و سایر موادی را تولید کند که برای رشد و نمو مناسب ضروری هستند.
ید، ویتامین A و آهن از نظر بهداشت عمومی مهم ترین ریز مغذی ها هستند. کمبود هر یک از آنها تهدید بزرگی برای سلامت و توسعه جمعیت در سراسر جهان، به ویژه کودکان و زنان باردار در کشورهای کم درآمد است.
کمبود آهن
طبق گفته سازمان بهداشت جهانی (WHO)، کمبود آهن شایع ترین شکل سوء تغذیه ریز مغذی ها در جهان است. در ایالات متحده، از هر شش زن، یک زن در دوران بارداری دچار کمبود آهن است. کمبود آهن عامل اصلی کم خونی است.
بدن به طور منظم از غذاهای مصرفی آهن دریافت می کند. اگر آهن خیلی کم مصرف شود، با گذشت زمان بدن ممکن است دچار کمبود آهن شود. کمبود آهن باعث کم خونی، تأثیر بر مغز و شنوایی می شود. نمونه هایی از غذاهای غنی از آهن شامل گوشت، تخم مرغ، سبزیجات سبز برگ و غذاهای غنی شده با آهن است. برای رشد و تکامل مناسب، کودکان و خانم های در سنین باروری نیز به قرص آهن در رژیم غذایی خود نیاز دارند.
کمبود ید
کمبود ید می تواند منجر به ناهنجاری های رشد و تکامل، کم کاری تیروئید، گواتر و بیماری تیروئید شود. شیوع جهانی کمبود ید بالاست. کمبود ید ناشی از کمبود رژیم غذایی است و در مناطقی که فاقد برنامه های غنی سازی ید هستند و یا دور از دریا هستند، بیشتر دیده می شود.
کمبود زینک یا روی
کمبود زینک با تاخیر رشد (قد و وزن)، تاخیر در بلوغ جنسی و استخوانی، ایجاد کم خونی، تأثیر بر ادراک حسی، سیستم ایمنی ضعیف، عفونت های مکرر، درماتیت، اسهال، آلوپسی، بی اشتهایی و اختلالات روانی همراه است.
کمبود سلنیوم
کمبود سلنیوم در رشد و تولید مثل نقش دارد. کمبود متوسط در بیماری های دژنراتیو مانند ضعف عضلانی موثر است. وضعیت سلنیوم پایین با خلق افسرده، اضطراب و سردرگمی همراه است.
کمبود ویتامین A
برخی عفونت های کودکان که به مرگ و میر می انجامد ناشی از کمبود ویتامین A می باشد. همچنین فقر ویتامین A موجب نابینایی کودکان بسیاری در جهان می شود که قابل پیشگیری است. کمبود ویتامین A همچنین به مرگ و میر مادران و سایر پیامدهای منفی بارداری و شیردهی کمک می کند.
کمبود ویتامین D
کمبود ویتامین D در بیماران بستری شده مبتلا به سوءتغذیه بسیار شایع است. کمبود ویتامین D در کودکان مبتلا به سوء تغذیه شدید مشکلاتی در رشد استخوان از جمله ابتلا به بیماری راشیتیسم را به وجود می آورد. مصرف قرص ویتامین دی در صورت عدم دسترسی به نور آفتاب و منابع غذایی محدود کمک کننده است.
کمبود ویتامین B9 یا فولات
علائم کمبود ویتامین B9 می تواند شامل موارد زیر باشد: کم خونی مگالوبلاستیک (بیماری ناشی از کمبود فولات در رژیم غذایی یا جذب ضعیف که گلبول های قرمز کمتری تولید می کند و اندازه آن بزرگتر از حد طبیعی است). ضعف، خستگی، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس، مشکل در تمرکز ریزش مو، پوست رنگ پریده، زخم های دهان.
آزمایش سوء تغذیه
پزشک ممکن است برای کمک به تشخیص و نظارت بر مشکلات مربوط به سلامت تغذیه، آزمایش پیش آلبومین (prealbumin) را تجویز کند. همچنین ممکن است قبل از جراحی یا در صورت داشتن علائم سوء تغذیه، مانند کاهش وزن، به این آزمایش نیاز باشد.
چه کسانی در معرض ابتلا به سوء تغذیه هستند؟
سوء تغذیه یک مشکل رایج است که میلیون ها نفر را در سراسر دنیا تحت تاثیر قرار می دهد. هر کسی ممکن است دچار سوءتغذیه شود، اما در افراد زیر بیشتر دیده می شود:
- بیماری های طولانی مدت دارند که بر اشتها، وزن و یا میزان جذب مواد مغذی توسط روده تأثیر می گذارد، مانند بیماری کرون.
- مشکلات بلع (دیسفاژی) دارند.
- از نظر اجتماعی منزوی هستند، تحرک محدودی دارند یا کم درآمد هستند.
- نیاز به انرژی اضافی دارند، مانند افراد مبتلا به فیبروز کیستیک، مراحل بهبودی بعد از یک آسیب جدی یا سوختگی را طی می کنند، یا افرادی که لرزش غیرقابل کنترل دارند.
- افراد بالای ۶۵ سال به ویژه در معرض ابتلا هستند؛ به خاطر داشته باشید کاهش وزن در سالخوردگی طبیعی نیست و عامل بروز باید بررسی شود.
بهترین مکمل برای درمان سو تغذیه
علاوه بر قرص های که به طور جداگانه ویتامین و مینرال های مورد نیاز بدن را تامین می کنند مکمل های دیگری نیز در داروخانه ها موجود است که بخش عمده ای از نیاز های بدن به ریز مغذی و درشت مغذی ها را تامین می کنند. یکی از این مکمل ها که طرفداران بسیاری دارد و مصرف کنندگان از آن جواب گرفته اند مکمل گینر است.
مکمل گینر در انواع مختلفی عرضه می شود از جمله مس گینر، گینر افزایش وزن و گین آپ. گینر نوعی مکمل پروتئینی غنی سازی شده با سایر مواد مغذی است. تفاوت هر کدام از گینرها نیز در همین درصد پروتئین و کربوهیدارت نهفته است. همچنین برخی از آنها دارای ویتامین ها و مواد معدنی هستند که شما را از خرید مولتی ویتامین مجزا آسوده می کنند. برای آشنایی با انواع پودرهای گینر و مشاهده قیمت مکمل گینر روی لینک کلیک کنید.
سخن پایانی
نکته ای که در سوء تغذیه شدید بیشتر به چشم می خورد این است که فرد با علائمی مانند ضعف سیستم ایمنی بدن و ضعف و بی حالی دست و پنجه نرم می کند. اولین قدم دادن آزمایش سوء تغذیه در آزمایشگاه ها برای تشخیص کمبود ویتامین ها و مینرال ها است. اما تا آن زمان می توانید از مکمل های گینر برای درمان سو تغذیه بهره بگیرید. برای خرید انواع مکمل غذایی و ورزشی داروخانه آنلاین داروبوم همراه شماست.